بدون شک تا به حال نام بلاکچین را شنیده‌اید، مخصوصا موقع مطالعه در مورد رمزارز بیت‌ کوین. بلاکچین یک فناوری است که نه تنها بیت‌ کوین، بلکه تمامی رمزارزها بر بستر آن فعالیت می‌کنند. بلاکچین از بلاک‌هایی تشکیل شده است که به صورت زنجیر وار به یکدیگر متصل‌اند. داخل هر یک از این بلاک‌ها اطلاعاتی موجود است. در واقع، بلاکچین یک تکنولوژی برای ذخیره‌ اطلاعات است. اما چرا یک تکنولوژی ذخیره‌ اطلاعات، اینقدر اهمیت یافته و معروف شده است؟ دلیل این موضوع این است که این تکنولوژی اطلاعات را به صورت غیرمتمرکز ذخیره می‌کند. به این معنی که نسخه‌ای از اطلاعات بین کامپیوترهای مختلف در سراسر شبکه پخش می‌شود و به همین علت، اطلاعات در اختیار یک نفر یا یک سازمان قرار ندارد. بلاکچین انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربرد‌های منحصر به فرد خود را دارند و افراد و سازمان‌‌ها با توجه به نیازشان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در بخش اول این مقاله به بررسی انواع بلاکچین از لحاظ سطح دسترسی کاربران و میزان متمرکز بودن شبکه خواهیم پرداخت. در بخش دوم مقاله، بلاکچین را از لحاظ ساختار و پیکربندی مورد بررسی قرار خواهیم داد.

بلاکچین‌ها از نظر سطح دسترسی کاربران به شبکه و میزان متمرکز بودن به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1. شبکه بلاکچین عمومی (Public Blockchains)

بلاکچین عمومی که یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع بلاکچین‌ها است، سیستمی برای ذخیره‌ اطلاعات می‌باشد. کاربران برای حضور و فعالیت در این شبکه نیاز به مجوز ورود ندارند. هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند بدون محدودیت به شبکه متصل شود و به تبادل رمزارز بپردازد. از این رو به این نوع بلاکچین، «بلاکچین عمومی» گفته می‌شود. همچنین کاربران می‌توانند به صورت داوطلبانه با خرید ماینر یا با خرید رمزارز بومی یک شبکه و قفل آن در  بلاکچین، به صورت نود در شبکه فعالیت کنند. این نودها به تمامی اطلاعات موجود در شبکه از جمله سابقه‌ تراکنش‌ها دسترسی دارند و با استفاده از این اطلاعات در اعتبارسنجی و تایید تراکنش‌ها یا همان ماینینگ شرکت می‌کنند.

هر چه تعداد نود در این شبکه‌ها بیشتر باشد، شبکه‌ بلاکچین بزرگ‌تر و گسترده‌تر می‌شود. بلاکچین‌های بزرگ، بیش‌ترین امنیت را دارند و دستکاری در اطلاعات آن‌ها یا تقلب کردن، بسیار کار سختی است. رایج‌ترین کاربرد بلاکچین‌‌های عمومی، استخراج و تبادل رمزارزها است. علاوه بر این، از بلاکچین‌های عمومی برای ایجاد قرارداد‌های هوشمند و راه‌اندازی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز می‌توان استفاده کرد. از معروف‌ترین بلاکچین‌های عمومی می‌توان بیت‌ کوین، لایت‌کوین و اتریوم را نام برد.

2. شبکه بلاکچین خصوصی (Private Blockchains)

یکی‌ دبگر از انواع بلاکچین ها، بلاکچین‌های خصوصی است که در یک شبکه‌ بسته کار می‌کند. به این معنی که، هر کسی نمی‌تواند وارد این شبکه شود و در آن فعالیت کند. این شبکه‌‌ها معمولا در سازمان‌‌ها یا شرکت‌‌های خصوصی برای ثبت اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرند و تنها تعداد محدود و مشخصی از اعضا، اجازه‌ دسترسی به این بلاکچین را دارند. تمامی این مجوزها و سطح دسترسی‌ها توسط یک نفر یا یک سازمان مشخص می‌شود. در واقع، بلاکچین‌های خصوصی ویژگی عدم تمرکز را ندارند و به‌ صورت متمرکز توسط یک مسئول واحد اداره می‌شوند. بنابراین این شبکه‌ها با فلسفه‌ اصلی این تکنولوژی یعنی غیرمتمرکز بودن، به ‌طور کلی مغایر هستند.

با وجود متمرکز بودن و محدود بودن، بلاکچین‌های خصوصی خاصیت توزیع‌شدگی را حفظ کرده‌اند و از این نظر کاربردی مشابه با بلاکچین‌های عمومی دارند. به این صورت که کاربران یا همان نودهایی که اجازه‌ دسترسی و فعالیت در شبکه را دارند، باید یک نسخه‌ کامل از تمامی اطلاعات بلاکچین مربوطه را داشته باشند. از این بلاکچین‌ها برای رای ‌گیری، مدیریت زنجیره‌ تامین، بیمه، تجارت الکترونیک، هویت دیجیتال، مالکیت دارایی و… استفاده می‌شود. از معروف‌ترین بلاکچین‌های خصوصی می‌توان شبکه‌‌هایی مانند مولتی‌چین (Multichain)، کردا (Corda) و فابریک (Fabric) را نام برد.

3. شبکه بلاکچین کنسرسیوم (Consortium Blockchains)

بلاکچین کنسرسیوم از جهاتی شبیه بلاکچین خصوصی است، اما تفاوت‌هایی اساسی با آن دارد که به بررسی‌شان می‌پردازیم. برخلاف بلاکچین خصوصی که فقط یک سازمان آن را کنترل و مدیریت می‌کند، بلاکچین‌های کنسرسیوم را بیش از یک سازمان مدیریت می‌کنند. زمانی که چند سازمان یا شرکت، قصد شراکت و همکاری با یکدیگر را دارند، می‌توانند با ایجاد یک فضای مشترک در این بستر به ‌آسانی اطلاعات را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. بلاکچین‌های کنسرسیوم عموما توسط بانک‌ها، سازمان‌‌های دولتی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در بلاکچین‌های خصوصی سطح دسترسی کاربران به بلاکچین، توسط مسئول یک نهاد یا یک سازمان انجام می‌شود. اما در این بلاکچین‌ها سطح دسترسی و فعالیت کاربران در شبکه توسط چند سازمان مشخص می‌شود که باعث می‌شود این شبکه نسبت به بلاکچین‌های خصوصی غیرمتمرکزتر شوند. به این دلیل به بلاکچین کنسرسیوم، شبکه‌ «نیمه متمرکز» می‌گویند.
از معروف‌ترین انواع بلاکچین‌های کنسرسیوم می‌توان Energy Web Foundation و R3 را نام برد.

4. شبکه بلاکچین هیبریدی (Hybrid Blockchains)

بلاکچین هیبریدی یا ترکیبی نوع دیگری از شبکه‌های بلاکچینی است. این بلاکچین همانطور که از نام آن مشخص است ترکیبی است از بلاکچین‌های عمومی و خصوصی. بلاکچین هیبریدی، از ویژگی‌های مثبت و مزایای هر دو بلاکچین عمومی و خصوصی استفاده می‌کند و سعی در به حداقل رساندن نارسایی‌های آن‌ها دارد.این فناوری به سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کند که در کنار یک سیستم عمومی که نیاز به مجوز برای فعالیت کاربران ندارد، یک سیستم دارای مجوز خصوصی برای فعالیت و دسترسی کاربران به شبکه ایجاد کنند. در واقع، بزرگ‌ترین مزیت بلاکچین هیبریدی داشتن این دو نوع سیستم در بطن خود است.

ساختار بلاکچین هیبریدی به گونه‌ای است که هر کسی به آن دسترسی ندارد و ورود به این شبکه برای عموم آزاد نیست مگر با مجوز مسئولان آن بلاکچین. از این رو مسئولان این شبکه می‌توانند درباره‌ این‌ که چه کسی در بلاکچین شرکت کند یا کدام تراکنش‌ها عمومی شوند، تصمیم‌‌گیری کنند. با وجود همه‌ این موارد، این بلاکچین‌ها از امنیت و شفافیت بالایی برخوردار هستند. این مسئله باعث می‌شود که سازمان‌ها بتوانند به بهترین نحو ممکن با یکدیگر کار کنند. از این بلاکچین برای امور مالی و تجارت جهانی، بانکداری، زنجیره تامین و… استفاده می‌شود. از معروف‌ترین انواع بلاکچین‌های هیبریدی می‌توان Dragonchain را نام برد.

انواع بلاکچین در یک دسته‌بندی دیگر، به دو حالت وجود دارد: 

1. بلاکچین‌های یکپارچه (Monolithic Blockchains)

می‌دانیم که در بلاکچین‌ها سه عامل اساسی از جمله سرعت، امنیت و تمرکززدایی وجود دارد. زمانی که این سه عامل در داخل یک بلاکچین انجام می‌گیرد، می‌گوییم که شبکه یکپارچه است. به عبارتی یک شبکه‌ واحد مسئول رسیدگی به این سه جنبه از عملکردهای اساسی سیستم است. اما در واقعیت، این سه مؤلفه را نمی‌توان به طور همزمان در رویکرد یکپارچه‌ای به دست آورد. یک شبکه تنها می‌تواند به دو مورد از سه ویژگی اصلی دست یابد و همیشه یکی از آن‌ها فدای دیگری می‌شود. برای مثال در بلاکچین بیت‌ کوین، امنیت بسیار بالایی وجود دارد اما سرعت شبکه بسیار کم است؛ زیرا نود‌های زیادی در سراسر شبکه فعالیت می‌کنند و زمان زیادی نیاز است تا همه‌ آن‌ها صحت و اعتبار تراکنش‌ها را بررسی و تایید کنند. از طرفی، برای افزایش سرعت شبکه باید از مؤلفه‌ امنیت چشم‌پوشی کنیم. این یکی از مشکلات اساسی بلاکچین‌های یکپارچه است که خوشبختانه روش‌هایی برای حل آن ایجاد شده است.

2. بلاکچین‌های ماژولار (Modular Blockchains)

برای حل کردن مشکلات بلاکچین‌های یکپارچه و تحقق هر سه مؤلفه‌ عملکردی از جمله امنیت، سرعت و تمرکز زدایی، نیاز به بلاکچین‌های ماژولار داریم. بلاکچین‌های ماژولار یا قطعه قطعه، همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند. به این بخش‌ها که لایه گفته می‌شود از یکدیگر مجزا هستند و می‌توانند به طور مستقل ایجاد شوند یا بین سیستم‌های مختلف مبادله شوند. به جای تلاش بی‌فایده برای دستیابی به همه‌ مؤلفه‌ها در یک شبکه‌ واحد، یک بلاکچین ماژولار عملکردهای اساسی خود را در لایه‌های جداگانه انجام می‌دهد. بدین معنی که هر یک از اقدامات لازم برای تامین امنیت، سرعت و تمرکز زدایی شبکه، در لایه‌های جداگانه‌ای انجام می‌شود. در نتیجه این معماری لایه لایه باعث می‌شود که تحقق هیچ یک از مؤلفه‌ها، مانع تحقق دیگری نشود و همه‌ آن‌ها به طور همزمان در بلاکچین اتفاق بیفتند.

هر کدام از این بلاکچین‌ها خصوصیات و ویژگی‌های متفاوتی با یکدیگر دارند. هنگام مقایسه، نمی‌شود ادعا کرد که کدام بلاکچین نسبت به دیگری برتری دارد چون هر کدام کاربرد و اهداف خاص خود را دنبال می‌کنند. اما در کل، بلاکچین‌های عمومی بیشترین محبوبیت و موفقیت را داشته‌اند. بلاکچین‌های عمومی به علت بزرگ بودن و داشتن نودهای زیادی، امنیت بالایی دارند و هک کردن آن‌ها تقریبا غیر ممکن است. علاوه بر این‌، شفافیت بیشتری را هم ارائه می‌دهند چرا که تمامی نودها، سطح دسترسی یکسانی به اطلاعات ذخیره شده در شبکه را دارند.

دیدگاهتان را بنویسید (0 دیدگاه)

ایمیل

نام و نام خانوادگی

متن

ثبت دیدگاه

نظرات کاربران (0 نظر)